Tulipa L. tulipan gatunki, odmiany, mieszańce

Paeonia L. mieszańce międzysekcyjne ITOH
28 października, 2016
Szkółka peonii rodziny Miely z Austrii
3 listopada, 2016

Tulipa L. tulipan gatunki, odmiany, mieszańce

Krótka historia tulipana w Europie. Sierpień 1559 A. G. de Busbequius, ambasador cesarza  Fryderyka I Habsburga, wysyłka pierwsze cebule do Wiednia. Tulipan został pierwszy raz opisany przez Szwajcara Konrada Gesnera w 1561 ale dopiero dwa wieki później nazwany przez Karola Linneusza Tulipa gesneriana L. Nazwa tulipan pochodzi od tureckiego słowa turban DULBAND, perskiego TULIPANT. Holendrzy zapisali ją jako TULIPAM. W 1575 francuski botanik i lekarz  Charles de Lecluse (1526-1609) wywozi tulipany z Austrii do Anglii a potem w  1593 do Holandii na Uniwersytet w Lejdzie. W latach 1629-1635 w Holandii gorączka tulipanowa, pierwsze w historii załamanie rynku wywołane spekulacjami i sprzedażą terminową. Do Polski tulipany trafiły w XVIII wieku do ogrodów magnackich. 11. marca 1930 prelekcja T. Godlewskiego połączona z prezentacją 205. odmian w Ogrodzie Botanicznym w Warszawie.

uproszczone drzewo rodowe grup ogrodowych

Rys. 1 Uproszczone drzewo rodowe grup ogrodowych

Klasyfikacja tulipanówna potrzeby ogrodnictwa

odmiany wczesne

  1. tulipany pojedyncze wczesne
  2. tulipany pełne wczesne
    odmiany średniowczesne
  1. tulipany Triumph
  2. tulipany mieszańce Darwina
    odmiany późne
  1. tulipany Crispa
  2. tulipany Viridiflora
  3. tulipany liliokształtne
  4. tulipany pojedyncze późne
  5. tulipany Rembrandta
  6. tulipany papuzie
  7. tulipany pełne późne
  1. tulipany Kaufmana (pochodzą od T. kaufmanniana, odmiany gatunku i mieszańce z innymi gatunkami i odmianami)
  2. tulipany Fostera (pochodzą od T. fosteriana, odmiany gatunku i mieszańce z innymi gatunkami i odmianami)
  3. tulipany Greiga (pochodzą od T. greigii, odmiany gatunku i mieszańce z innymi gatunkami i odmianami)
  4. pozostałe gatunki botaniczne i ich odmiany oraz mieszańce

 

Tulipany do prawidłowego wzrostu wymagają podłoża mineralnego, dobrze zdrenowanego, zasobnego w próchnicę. Z uwagi, że naturalnie rosną w górskich rejonach południowej Europy, Azji od Turcji poprzez Iran, Afganistan po Chiny, gdzie zimy są dosyć mroźne i śnieżne a lata suche i gorące, cebule, zwłaszcza gatunków dzikich i ich odmian, należy wykopać w drugiej połowie czerwca i posadzić w okresie od 20. października do 10. listopada. Literatura zaleca sadzenie cebul tulipanów we wrześniu ale ze względu na stosunkowo długą i ciepłą jesień lepiej opóźnić sadzenie aby uniknąć zbyt wczesnego kiełkowania a w rezultacie chorób grzybowych liści wywołanych uszkodzeniami mrozowymi.

Rys. 2 Cykl życiowy tulipana

Rys. 2 Cykl życiowy tulipana

Sadząc tulipany warto zastosować kosze z tworzywa. Ponadto aby uniknąć strat powodowanych przez gryzonie koszyki z wierzchu szczelnie nakryć siatką metalową o oczkach 6-8mm. Taka średnica oczek uniemożliwia dostęp dla gryzoni do cebul a jednocześnie kiełki mogą swobodnie przerosnąć przez nią.  Posadzone cebule nawozimy jesienią tuż po posadzeniu. Można śmiało zastosować nawóz wieloskładnikowy NPK + mikroelementy ale unikajmy form chlorkowych potasu. Zalecaną na opakowaniu dawkę na m2 zwiększamy o 20% dzielimy na trzy części i jedną część rozsypujemy pod koszykami, drugą na powierzchni ziemi nad roślinami natomiast trzecią część w styczniu „na śnieg”. Takie nawożenie zapewnia bardzo dobre dokarmienie roślin.

 

 

 

Kupując cebule gatunków dzikich i odmian botanicznych lepiej wybierać małe, rodzinne szkółki lub oferty kolekcjonerów z dwóch powodów. Po pierwsze w małych ogrodnictwach większość prac wykonują z pasją sami właściciele a nie pracownicy najemni i jest większa pewność, że wyrośnie nam to co zamawiamy, a po drugie mali producenci raczej uprawiają rośliny według zasad BIO (zmianowanie, nawozy organiczne i zielone, naturalne metody zaprawiania cebul, staranna agrotechnika, selekcja cebul, selekcja roślin na polu) a nie stosują pestycydów w znacznych ilościach. Oczywiście chemizacja produkcji znacznie obniża straty i koszty pracy ręcznej ale sprawia iż cebule są ładne na jeden sezon a potem drobnieją lub giną. Jeżeli zależy nam na dobrej jakości i żywotności tulipanów w naszym ogrodzie warto wykopywać je minimum raz na dwa lata, optymalnie byłoby co roku. Przeznaczając cebule do dalszej uprawy pozostawiajmy cebule A i B oraz ewentualnie C. Cebule E i F z reguły nie kwitną nawet po dwóch latach uprawy i wydają tylko duże, pojedyncze liście. Cebule typy E i F odrzucajmy. Podobnie zwracajmy uwagę przy zakupach i nie kupujmy płaskich czy wręcz wklęsłych cebul ponieważ są to cebule typu E i F. Istnieje sporo odmian, które mają tendencje do drobnienia cebul. W klonie może być ich nawet kilkanaście i w ich przypadku dla dobrego efektu do uprawy przeznaczajmy cebulę następczą A i przybyszową B.

cebula i klon cebul

Rys. 3 Cebula (a) i klon cebul (b) za J. Krause „Tulipany i hiacynty” PWRiL

 

Kwiaty cięte tulipanów dostępne są w sprzedaży praktycznie przez cały rok. Możliwe jest to dzięki preparowaniu, przyspieszaniu i pędzeniu.

Rys. 4 Formowanie się kwiatu podczas spoczynku naturalnego a sztuczne preparowanie

Rys. 4 Formowanie się kwiatu podczas spoczynku naturalnego a sztuczne preparowanie

 

Rys. 5 Pędzenie metodą +5 odmiany 'Apeldoorn'

Rys. 5 Pędzenie metodą +5 odmiany 'Apeldoorn' i jego sporty

 

Rys. 6 Pędzenie metodą +5 pozostałe odmiany

Rys. 6 Pędzenie metodą +5 pozostałe odmiany

 

Rys. 7 Pędzenie metodą +9

Rys. 7 Pędzenie metodą +9

 

Rys. 8 Pędzenie metodą ESKIMO

Rys. 8 Pędzenie metodą ESKIMO